Shroomtember: Een blik op de traditionele paddenstoelenpluk in Zweden

Of het nu uw eerste keer foerageren in de vochtige, lommerrijke grond van een plaatselijk bos of uw n-de tijd om paddo's en magische truffels op te halen via grote deals online- dit hoogseizoen van de paddenstoelenjacht heeft een rijkdom te bieden voor zowel psychonauten als nieuwelingen. 

Neem bijvoorbeeld het goede volk van Zweden, wiens geschiedenis met de kunst van het paddenstoelen plukken tot de rijkste behoort... (nog het minst besproken) in de wereld. Hoe lang oogsten de Zweden al paddenstoelen? Hoe is het voor Zweden en buitenlandse bezoekers om te kunnen zwerven, wandelen, en paddenstoelen te verzamelen op zowel openbare en privé terreinen? En is Zweden echt een paradijs voor mycofielen?

Laten we het uitzoeken, zullen we! 

Zweedse paddestoelgeschiedenis

De eerste historische documenten waaruit de belangstelling van de Zweedse bevolking voor paddenstoelen blijkt, dateren uit de 18e eeuw. Zij ontdekten bijvoorbeeld dat vliegenzwam (ook bekend als Amanita muscaria, of flugsvamp in het Zweeds) had een hoog gehalte aan iboteenzuur en muscimol, en werd daarom gebruikt om huisvliegen, bedwantsen en luizen te doden. Een andere paddenstoel, Phallus impudicus L.werd genoemd trollägg ("trollenei") naar het oude, rotsbewonende wezen in de Noordse cultuur. Er was ook Octaviana variegata Vittad, bijgenaamd de "eekhoornzwam (ekorrsvamp of ikorrsopp) vanwege zijn droge kwaliteit. Dit maakte het perfect om te gebruiken als aas in eekhoornvallen. 

Ouderenkennis

Bovista en Lycoperdon In de Zweedse volkstherapie werden kogelbollen gebruikt door hun stofachtige sporen op wonden te strooien. Tegelijkertijd werd het "stof (ook wel kärringfis of "oude vrouwenscheet" genoemd) werd gevreesd voor zijn vermogen om blindheid te veroorzaken, zo zeiden de ouderen. De hertentruffel, Elaphomyces granulatus L., was een andere geliefde zwam in Zweden vanwege zijn gebruik als afrodisiacum voor koeien en paarden, en soms voor vrouwen. Een soort roestschimmels genaamd Chrysomyxa woroninii T. groeide op sparren scheuten en werd vaak gegeten door de noordelijke Zweden als een snack.

Tegenwoordig worden op wekelijkse boerenmarkten in Zweden lokale paddenstoelensoorten verkocht, vooral in het seizoen. En het zijn niet alleen de plattelandsbewoners! Stedelijke Zweden, meestal uit de middenklasse, zijn ook paddenstoelen gaan plukken voor hun plezier en als hobby. Als vrijetijdsbesteding is de paddenstoelenjacht hier het meest levendig in de maanden augustus tot november.

Leuk weetje!

Wist u dat zowel Zweden als buitenlanders mogen zwerven, wandelen en paddenstoelen en bessen mogen verzamelen op zowel openbaar als particulier terrein? De Allemansrechten maakt dat mogelijk. Mocht u zich ooit in Zweden bevinden, dan bent u vrij om paddenstoelen te plukken in gazons en stadsparken om ze naar believen op te eten en te verkopen. Een van de meest geoogste soorten in parkgazons is Marasmius oreadesook bekend als "feeënringen". 

Champignons in de Zweedse keuken

A 2019 papier door Svanberg en Lindh, gepubliceerd in de Journal of Ethnobiology and Ethnomedicinehield een onderzoek naar het gebruik van traditionele Zweedse wilde paddenstoelen als voedsel. Schimmels zijn van nature rijk aan vitamine D, wat kan bijdragen aan de golf van mensen die paddenstoelen plukken als hobby. Wat is de meest verzamelde soort in Zweden? Waarom, het zijn de smakelijke Cantharel cibariusvaak gebakken in boter, geserveerd op toast of Zweeds knapperig brood. Yum!

Een Zweedse vrouw, geboren in de jaren 60, vertelde de onderzoekers:

"Mijn moeder heeft altijd zwammen verzameld en ze heeft het mij ook geleerd. Ik verzamel dezelfde soorten als zij... Toen ik bij mijn ouders woonde aten we vaak paddenstoelen en soms verzamelde moeder 's ochtends paddenstoelen die we dan aten. goed gebakken op een broodje alvorens naar school te gaan..."

Een bijna spirituele ervaring

Een andere deelnemer aan het onderzoek, een Zweedse man geboren in de jaren vijftig, herinnerde zich:

"Mijn ouders verzamelden paddenstoelen. In het bijzonder mijn vader. Hij zag het als een bijna spirituele ervaring om zowel zwammen als bessen te verzamelen. Deze activiteiten vormden een groot contrast met zijn beroep als bouwvakker..."

Cantharellen op toast kunnen best lekker zijn, zoals een andere vrouw, geboren in de jaren veertig, zei:

"Ik ben opgegroeid bij mijn grootouders. Zij aten geen zwammen (of koeienzwammen zoals mijn grootvader ze noemde), maar mijn tantes en ooms aten wel paddenstoelen. Ze maakten stoofschotels van cantharellen en leg het op toast die ze me aanboden."

Paddenstoelen plukken in Zweden

Net als andere Scandinavische jagers plukken moderne Zweedse foerageerders meestal paddenstoelen waarmee ze al vertrouwd zijn, zoals die van de Cantharel of Marasmius verscheidenheid. Handboeken met foto's dienen vaak als gids voor wie zich in het bos waagt. Tot voor kort bestond er echter een vreemde manier om na te gaan of een paddenstoelensoort al dan niet kan worden gegeten.

De onderzoekers schreven in het artikel:

"Een interessant aspect van dit alles is dat er nog in de jaren zestig een uitgebreide opvatting bestond dat men kon bepalen of een paddenstoelensoort giftig was of niet door het te proeven. Verschillende informanten hebben verklaard dat hun ouders deze methode gebruikten."

Een Zweedse vrouw, geboren in de jaren vijftig, kon zich nog herinneren dat haar moeder dit deed:

"In de jaren 1950 en 1960 verzamelde mijn moeder paddenstoelen en scheidde giftige paddenstoelen van goede door ze te proeven... Ik verzamel alleen veilige paddenstoelen en... gebruik niet de proefmethode van mijn moeder..."

Phew! Waarschijnlijk het beste, hè?

Svampställen: de beste paddenstoelenplekken in Zweden

De meeste paddenstoelenverzamelaars in Zweden hebben specifieke paddenstoelenplekken - svampställen, zoals ze plaatselijk worden genoemd - die ze elk seizoen bevoordelen. De beste plekken om paddenstoelen te verzamelen liggen op het platteland, ver van de uitbreiding van huizen en appartementen. Je moet wel het vertrouwen van een lokale Zweed verdienen, want svampställen worden bijna altijd geheim gehouden. Sommige paden naar deze weelderige paddenstoelenplekken zijn zelfs afgesloten met tralies; zo exclusief zijn ze!

Een vrouw, geboren in de jaren zestig, beschreef zo'n svampställen in het onderzoek:

"Ik verzamel het liefst paddenstoelen in de bossen rond mijn ouderlijk huis en er zijn speciale plekken daar...Sinds ik jaag, heb ik een specifieke smartphone applicatie in mijn mobiele telefoon die me helpt de weg naar huis terug te vinden. Het geeft me de mogelijkheid [om onbezorgd te wandelen] en overal paddenstoelen te zoeken als ik dat wil..."

Helaas verdwijnen veel van deze aloude paddenstoelenplekken. Verschillende respondenten schreven dat ze svampställen aan de houtindustrie, waardoor de eens zo rijke bossen tot bijna niets zijn gekapt, en er nieuwe huizen worden gebouwd. 

Landelijk is de rage

Een vrouw deelde haar ervaring:

"Al mijn oude paddestoelplekken zijn nu vrijgemaakt en daarom ben ik op zoek gegaan naar nieuwe verzamellocaties waar ik in de toekomst naar terug kan keren..."

Een man geboren in de jaren 50 had een slimme oplossing met behulp van GPS:

"De plekken waar mijn moeder paddenstoelen verzamelde bestaan niet meer en zonder verzorging is het moeilijk om favoriete privéplekken te vinden omdat de bossen erg druk bezocht worden door andere verzamelaars. Bij mijn broer op het platteland zijn er echter enkele goede plekken. Ik bewaar de coördinaten als ik schimmels vind..."

Niet zo'n slecht idee voor paddenstoelenjagers overaltoch? Dit maakt verre landelijke gebieden in Zweden des te aantrekkelijker voor paddenstoelenjagers dan de gebruikelijke "tourist-trap" parken. 

Zoals een andere vrouw, geboren in de jaren 90, het beschreef:

"Ik hou van het gevoel om mijn eigen voedsel te zoeken en precies te weten waar de grondstoffen vandaan komen. Ik verzamel meestal schimmels van het platteland waar ik ben opgegroeid, omdat de plattelandsgebieden worden niet zo geëxploiteerd door andere foerageerders vergeleken met de natuurgebieden dicht bij de steden..."

Paddenstoelenclubs in Zweden

Om te bewijzen hoe serieus de Zweden hun paddenstoelenjacht nemen, zijn er meer dan 20 lokale en regionale paddenstoelenclubs in het land waar je lid van kunt worden. Deze speciale groepen van gelijkgestemden komen bijeen om hun kennis over lokale paddenstoelen te delen. Ze plannen ook groepsexcursies naar svampställen tijdens het champignonseizoen. 

De oudste paddenstoelenclub - nog steeds bezig, let wel! - is Stockholm's Svampvänner ("Stockholm's Fungi Friends"), opgericht in 1879. Onder de jongste clubs is Uppsala Svampklubb ("Uppsala Fungi Club"), die in 1980 is gestart om het mycologische leven in de regio Uppsala te beschermen. Andere paddenstoelenclubs zijn genoemd naar lokale schimmels zoals Björksoppen (Berkenboleet), Mandelriskan (Lactifluus volemus), Boletusen Häxringen ("Fairy ring"). 

Hoe gaan paddenstoelenclubs in Zweden precies te werk? Dit is hoe een lid van de Boletus club beschreef zijn gebruikelijke streken tijdens het paddenstoelenseizoen:

Dag in het leven van een Zweedse champignonclub

"De club, die Boletus heet...heeft geen statuten, ledengeld, bestuur en al het andere wat normaal bij een...vereniging hoort. Het ontstaat [aan] het einde van elk zomerseizoen, wanneer de eerste paddenstoelen verschijnen en het duurt zolang er nog zwammen te verzamelen zijn.

"Eigenlijk bestaat het uit een mailinglijst, die wordt onderhouden door een drijvende kracht. Daarnaast krijgen we stabiliteit van de vereniging voor natuurbehoud (Naturskyddsföreningen), die ons toestaat hun gebouwen gratis te gebruiken...

"Normaal gesproken komen we om zes uur 's avonds bijeen [op] een geschikte locatie in de natuur van Norrköping. We lopen in verschillende richtingen door het bos en verzamelen schimmels [gedurende] een uur, voordat we bij elkaar komen en onze gezamenlijke oogst op een groot, groen laken leggen. Daarna, bestuderen we gezamenlijk het verzamelde paddenstoelenmateriaal en stellen we een lijst op van de geïdentificeerde soorten.

"Later in de herfst, als het tegen zes uur al donker wordt, vergaderen we binnen. Dan moet iedereen voor de bijeenkomst zijn eigen zwammen foerageren en daarna zijn oogst naar de club brengen...

"In de winter...ontmoeten we elkaar een paar keer. vooral om onze theoretische kennis te verdiepen...Het aantal clubleden is moeilijk te schatten, maar we zijn meestal met acht tot twaalf personen op elke bijeenkomst."

Zweden: Het geheime paradijs van de mycofiel

Als er nog één ding is dat je ervan kan overtuigen dat Zweden barst van de paddenstoelen, dan is het wel het feit dat slechts een klein percentage van de eetbare paddenstoelen daadwerkelijk wordt geoogst. Dat komt omdat de meeste Zweedse inwoners (vooral die van een bepaalde leeftijd) slechts één of twee soorten durven te plukken wanneer ze op paddenstoelenjacht gaan, zoals cantharellen en boleten. Buitenlanders en die van de jongere generatie, die niet bang zijn om nieuwe gecertificeerd eetbare paddenstoelen, hebben een mycofiele Gold Rush tot hun beschikking.

Svampställen - geheime, heilige paddenstoelen hotspots - liggen voor het oprapen als je weet waar je moet zoeken...